Erzurum'da Hemşeri Turizmi
YÜKSELEN DEĞER “ERZURUM”
Erzurum, üstünde bulunduğu platosu, çevrili olduğu sıradağlar ve yaylaları ile Türkiye’nin en yüksek şehri konumundadır. Erzurum, Orta Çağ’dan itibaren, İran-Hint ve Orta Asya ticaretinin Akdeniz ülkelerine giden önemli bir konaklama ve ticaret merkezi olmuştur. Başta Bizans, Selçuklu ve Osmanlı olmak üzere çok sayıda medeniyete evsahipliği yapan Erzurum; Çifte Minareli Medrese, Ulu Cami, Yakutiye Medresesi, Erzurum Kalesi gibi bu medeniyetlere ait önemli eserleri günümüze taşımayı başarmıştır. Kış sporları ve doğa sporları için avantajlı coğrafi değerlere ve doğal koşullara sahip Erzurum, kültür turizmi, termal ve sağlık turizmi değerleriyle de dikkat çekicidir.
Erzurum, coğrafi özellikleri, 5 ay boyunca kayak yapmaya elverişli yapısı, kar kalitesi, uzun pistleri ve tesisleriyle dünyanın sayılı kış turizm merkezlerinden biridir. Şehir merkezinin güneyinde 70 km uzunluğunda ve 25 km genişliğinde bir alanı kaplayan Palandöken Dağları, 1993 yılında Kış Turizm Merkezi ilan edilmiştir. Palandöken, Konaklı ve Kandilli kayak merkezlerinin bulunduğu Erzurum; buz salonları ve atlama kuleleri ilekış turizmine hizmet etmektedir.
Palandöken, kaymaya olanak sağlayan “toz kar” özelliğini, ikliminden dolayı, bütün kayak sezonu boyunca sürdürmektedir. İklim koşulları,kış turizmi yapılması açısından son derece elverişlidir. Yaklaşık 5 ay süren kış boyunca ortalama sıcaklık -5,-9 °C’dir. Kış sporları ve kış turizmi hareketleri bakımından Türkiye’nin birinci derecede önemli ve öncelikli kayakalanları arasında yer alan Palandöken Dağları, serbest kayak ve kış turizmi hareketleri yönünden de uluslararası bir istasyonözelliği taşımaktadır. 2011 yılında 25. DünyaÜniversiteler Kış Oyunları’na ev sahipliği yapan şehir, Türkiye ve dünya kış turizminin yeni cazibe merkezlerinden biri olmuştur.
6000 yıllık tarihi boyunca bölgenin ekonomik ve siyasi merkezi olan Erzurum, sahip olduğu tarihi ve kültürel değerlerle kültür turizmi konusunda merak edilen bir şehridir. Anadolu’daki en eski yerleşim merkezlerinden biri olan Erzurum’da Persler, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar’a ait çok sayıda kalıntı günümüze ulaşmayı başarmıştır. Bunlar arasında Erzurum Kalesi, Ulu Cami, Çifte Minareli Medrese, Yakutiye Medresesi ve Lala Paşa Camisi en çok dikkat çeken tarihi eserleri arasındadır. Erzurum Arkeoloji Müzesi, Atatürk Evi Müzesi ve Kongre Binası’nda bölgenin tarihine ışık tutan önemli eserler sergilenmektedir.
Çok sayıda ziyaret mekanının bulunduğu Erzurum’da Abdurrahman Gazi Türbesi, Habib Baba Türbesi, Yunus Emre ve Tapduk Ebre Türbeleri büyük ilgi görmektedir. Erzurum Tabyaları da tarihsel önemi bakımından Erzurum’un Kültür Turizminde dikkat çekici bir yere sahiptir. Erzurum, tarihi eserlerinin yanı sıra, geleneksel halk oyunları, üretimi devam eden el sanatları ve yöresel lezzetleri ile de önemli bir konuma sahiptir.
Erzurum, doğaya dayalı turizm konusunda keşfedilmemiş bir cennet köşesidir. Derin vadileri, zengin kuş ve kelebek türleri, boz ayıdan vaşağa yaban hayatı, endemik türler içeren rengârenk florası, birbiri ardına sıralanmış dağları, buzul gölleri, peri bacaları, coşkun nehirleri ve şelaleleri ile görsel bir şölene hazır mısınız?
Geleneksel tarım ve hayvancılığın sürdüğü yaylaları- köyleri, sizi tarihte yolculuğa çıkaran yöresel dokusu - köy mimarisi, ev usulü hazırlanmış doğal ürünleri – yemeklikleri… Köy hanesine misafir olma deneyimi, tarlada – bahçede köylü ile çalışma zevki, dut silkeleme – pekmez pişirme, çobanla birlikte hayvan gütme; bir köyün ve yaylanın havasını soluma… Erzurum, doğanın ve doğallığın gizeminde yolculuğa çıkmanız için size onlarca sebep sunmaktadır.
Coğrafyasının yüzde 64’ünü dağların oluşturduğu Erzurum, 3000 metreyi aşan yükseltileri, vadileri, nehirleri, gölleri, jeolojik oluşumları, sarp kayalıkları, sıradağları ve yaylalarıyla çok sayıda doğa sporu için de elverişli şartlara sahiptir. Erzurum, doğa yürüyüşü, dağcılık, dağ bisikleti, jeep safari, rafting, kano, olta balıkçılığı, avcılık ve yamaç paraşütü gibi birçok aktivite için eşsiz bir potansiyele sahiptir. Bölge, ilginç peyzaj formları ile de doğa sporcularına bir görsel şölen sunmaktadır.
Termal turizm tesisleri ve hastaneleri ile Erzurum, Türkiye’nin en önemli sağlık merkezlerinden biridir. Bütün dallarda hizmet veren çok sayıda hastanenin bulunduğu Erzurum’da, sağlık kurumları teknolojik donanım ve nitelikli personel bakımından oldukça güçlüdür. Bölgenin en önemli hastaneleri burada bulunmaktadır. Şehir merkezi ve ilçelerde 1 Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 17 devlet hastanesi, 1 üniversite hastanesi, 1 özel hastane, 20 toplum sağlığı merkezi, 28 aile sağlığı merkezi bulunmaktadır.
Erzurum, sahip olduğu kaplıcalarıyla da bölgenin en önemli termal turizm merkezlerinden biridir. Pasinler, Ilıca ve Köprüköy’de bulunan kaplıcalar, pek çok hastalık için şifa kaynağıdır. Kaplıca suları debi, sıcaklık, fiziksel ve kimyasal özellikleri bakımından oldukça üstün özellikler taşımaktadır. Bu kaplıcalar, daha çok mide, böbrek, sindirim sistemi ve romatizmalı rahatsızlıklarda tedavi amaçlı kullanılmaktadır.
Erzurum’un merkez ilçelerinden biridir. 2008 yılında “Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkınd Kanun” gereğince kurulmuştur. Tortum, Aziziye, Palandöken ve Pasinler İlçeleri il komşudur.
İlçedeki yerleşimin tarihi geçmişi M.Ö. 4000 yılına kadar gitmektedir. Erzurum’un tarihi eserlerinin yüzde 98’i de Yakutiye ilçesi sınırları içerisinde bulunmaktadır. Tarihi eserlerin büyük çoğunlugu Saltuklu, Selçuklu ve Osmanl dönemlerinde inşa edilmiştir.
Erzurum Kalesi, Ulu Cami, Çifte Minareli Medrese, Üç Kümbetler, Yakutiye Medresesi, Lala Paşa Camisi, Murat Paşa Camisi, Rüstem Paşa Kervansarayı ilçede bulunan belli başlı tarihi eserlerdir. TUİK 2012 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre Yakutiye ilçesinin nüfusu 183 bin 500′dür. İl genelinin yaklaşık %23’ü, şehir merkezinin yaklaşık %46’si ilçe sınırları içerisinde ikamet etmektedir. İlçe nüfusunun %99,5’i şehir merkezinde yaşamaktadır.
Atatürk Üniversitesi, 9. Kolordu Komutanlığı, Valilik ve tüm kamu kuruluşları ve yaklaşık 10 bin işyeri Yakutiye sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçeye bağlı 82 mahalle, 14 köy-mahalle bulunmaktadır.
Yakutiye Kaymakamlığı Kongre Caddesi Yakutiye / Erzurum Tel: 0442 240 00 02 – 03 www.yakutiye.gov.tr
Yakutiye Belediyesi Murat Paşa Mahallesi / Erzurum Tel: 0442 235 26 10 www.yakutiye.bel.tr
İlçedeki yerleşimin tarihi geçmişi ilin tarihiyle paralellik göstermekte, M.Ö. 4000 yılına kadar gitmektedir. İlçe, yakın tarihe ışık tutan tabyalar ve cephaneliklerin yoğun olduğu bir bölgedir. İlçede inanç turizmi açısından önemli bir yere sahip olan Abdurrrahman Gazi, Pir Ali Baba, Kümbetli Ahmet Baba ve Maksut Efendi Türbeleri yer almaktadır. İlçede turizm potansiyelinin belirleyicisi kış turizmidir. Yaz – kış üzerinde kar eksik olmayan yüksek dağlarıyla ve bu dağlarda kurulan kayak tesisleriyle Palandöken önemli bir kış turizm merkezidir. Bununla birlikte ilçe, Buz Hokeyi Salonu, Short Track Salonu, Konaklı Kayak Merkezi, Atlama Kuleleri ve Palandöken Kayak Merkezi ile uluslararası yarışmalar, hatta kış olimpiyatlarının düzenlenebileceği, bir turizm merkezi durumundadır.
TUİK 2012 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre Palandöken ilçesinin nüfusu 161 bin 155′tir. Nüfusun %99,5’i şehir merkezinde yaşamaktadır.
Palandöken Kaymakamlığı Yeni Yönetim Caddesi 25100 / Erzurum Tel: 0442 233 55 00 – www.palandoken.gov.tr
Palandöken Belediyesi Zübeyde Hanım Cad. 25070 / Erzurum 0442 317 05 94-95 - www.palandoken.bel.tr
Erzurum’un merkez ilçelerinden biridir. 2008 yılında “Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile Dadaşkent ile birleştirilmiş ve Ilıca olan ismi Aziziye olarak değiştirilmiştir. Tortum, Yakutiye, Palandöken, İspir ilçeleri ve Bayburt ile komşudur. Erzurum ovası üzerinde kurulu bulunan Aziziye, Daphan Ovası ve Kargapazarı dağları ile çevrilidir. Karasu, Serçeme ve Pulur Çayı ilçeden geçen akarsulardır.
Bölgede ilk yerleşimlerin M.Ö. 4000 yılına kadar gittiğini gösteren kazıların yapıldığı Karaz Höyük (Kahramanlar Köyü), ilçe sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe, barındırdığı termal turizm potansiyeli ile dikkat çekmektedir. İlçede, Aziziye Belediyesi tarafından işletilen termal ve turistik otel tesisleri bulunmaktadır. Aziziye sanayi yönünden diğer ilçelere göre gelişmiş seviyededir. Erzurum Organize Sanayi Bölgesi Aziziye ilçesinde yer almaktadır. Aziziye’ye bağlı 49 köy, 29 mahalle bulunmaktadır. 2012 verilerine göre ilçe nüfusu 52 bin 403′tür.
Aziziye Kaymakamlığı E- 80 Karayolu No:1 Aziziye / Erzurum Tel: 0442 631 31 30 www.aziziye.gov.tr
Aziziye Belediyesi Ahmet Yesevi Mah. Belediyeönü Sokak No:1 Dadaşkent – Aziziye / Erzurum Tel: 0442 327 43 16 www.yakutiye.bel.tr
Erzurum’un 53 km batısında yer alan ilçe tarihi İpek Yolu üzerinde yer almaktadır. Erzurum’a bağlı Tercan ilçesine ait bir nahiye iken 1935 yılında Tercan’ın Erzincan’a bağlanmasıyla tekrar Erzurum’a bağlanmış ve 1937 yılında ilçe olmuştur. Aziziye, Palandöken ve Çat ilçeleri, Bayburt ve Erzincan illeri ile komşudur. Tarih boyunca istilalara uğrayan ve 35 kez el değiştiren ilçe son olarak 1917 yılında Ermeniler tarafından işgal edilmiş ve Kazım Karabekir Paşa tarafından 3 Mart 1918′te kurtarılmıştır. Aşkale Kalesi, Cinis Höyüğü, Evrenli Kümbeti, Ağveyis Hanı, Hacıbekir Kervansarayı, Ziravank Harabeleri ilçenin önemli tarihi eserleridir 1937 yılında ilçe konumuna getirilen Aşkale’nin ekonomisi hayvancılığa ve tarıma dayalıdır. İlçe topraklarında linyit yatakları da bulunmaktadır. İlçe Ekono- misi başta Aşkale Çimento olmak üzere madenciliğe dayalı sanayi tesisleri saye sinde yükselmiştir. İlçenin toplam nüfusu 24 bin 470’tir. İlçenin 67 köyü, 13 mahallesi ve bir beldesi bulunmaktadır.
Aşkale Kaymakamlığı Yeni Mahalle Aşkale / Erzurum Tel: 0442 415 17 78 www.askale.gov.tr
Yakutiye Belediyesi İstanbul Caddesi Aşkale / Erzurum Tel: 0442 415 10 05 www.askale.bel.tr
Erzurum’un güney ilçelerinden biridir. Tekman, Aşkale ve Palandöken ilçeleri, Bayburt ve Erzincan illeri ile komşudur. İlçe ilk olarak 18. yüzyıl başlarında Yavi Beldesi civarında kurul- muştur. Daha sonra Kığı, ardından ardından Tercan ilçelerine, 1939 yılında da Aşkale İlçesine bağlanmıştır. Oyuklu Köyü adı ile 1946 yılında Erzurum’a bağlanmış, 1954 yılında ilçe yapılarak Çat adını almıştır. İlçe merkezi Erzurum’a 52 km mesafededir.
İlçe toprakları yüzyıllar önce çeşitli akınlara maruz kakmıştır. Yıllarca Rus işgalinde kalan ilçe, Rusların çekilmesiyle birlikte Ermeni mezalimlerine maruz kalmıştır. Palandöken Dağları’nın güney batısında yüksek platoların geniş alanlara yayıldığı bir coğrafi yapıya sahip olan ilçede karasal iklim hakimdir. İlçenin geçim İlçede az miktarda buğday ve arpa ekimi yapılmakta, ancak çoğunlukla hayvan yemi için çayır ve ot üretimi gerçekleştirilmektedir. Adree Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2013 sonuçlarına göre ilçenin nüfusu 19 bin 46′dır. İlçeye bağlı 21 köy 36 mahalle bulunmaktadır.
Çat Kaymakamlığı Hükümet Konağı Çat / Erzurum Tel: 0442 611 20 02 www.cat.gov.tr
Çat Belediyesi Tel: 0442 611 20 13 www.cat.bel.tr
Erzurum’un güney ilçelerinden biri olan Hınıs, Karaçoban, Karayazı ve Tekman ilçeleri, Bingöl ve Muş illeri ile komşudur. Saltuklu, Osmanlı dönemlerinde bölgenin önemli yerleşim merkelerinden biridir. Uzun süre Ermenilerin ve İranlıların hakimiyetinde kaldıktan sonra 1071 Malazgirt Zaferi ile Selçuklular’a geçmiştir. Anadolu Selçukluları’nın son zamanlarında İranlılar Hınıs’ı ikinci kez elegeçirmiş ve bu dönemde Hınıs Kalesi’ni yaptırmıştır. Osmanlı
İmparatorluğunun yükselme devrinde İranlılardan alınmıştır. Kısa süre Rus işgaline uğryan ilçe 14 Mart 1918 tarihinde kurtarılmıştır. Hınıs Kalesi, Ulu (Alaaddin Bey) Camii, Toprakkale, Zirnak Kalesi, Zirnak Kümbeti, Erence Köyü Seyyit Ömer Halil Türbesi ilçede bulunan tarihi yapılardır. Hınıs’ın eski yeri bugün parçalanmış bir vadi görünümündeki derenin batısında yer alan kaledir. İlçede çok sert bir karasal iklim olsa da hayvancılık sektörü gelişmiştir. İlçe yüzölçümünün büyük kısmı meralarla kaplıdır. Hınıs ilçe nufusu, 2012 verilerine göre 32 bin 59 olarak belirlenmiştir. İlçeye bağlı 82 köy, 2 belde ve 11 mahalle bulunmaktadır.
Hınıs Kaymakamlığı Cumhuriyet Caddesi Hınıs / Erzurum Tel: 0442 551 30 01 www.hinis.gov.tr
Hınıs Belediyesi Cumhuriyet Caddesi Hınıs / Erzurum Tel: 0442 511 30 27 www.hinis.bel.tr
Erzurum’un doğu ilçelerinden biridir. Karayazı, Köprüköy ve Narman ilçeleri, Kars ve Ardahan illeri ile komşudur. Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan Horasan’ın tarihi M.Ö. 4000 yılına kadar uzanmaktadır. Büyük Roma, Asur, Urartu, Med, Pers, Sasani, Arap ve Bizans medeniyetlerine ev sahipliği yapmış, Malazgirt Savaşı’ndan sonra Selçuklulara geçmiştir. Birinci Dünya Savaşı’nda Ermeni ve Ruslar tarafından işgal edilen ilçe 16 Mart 1918 tarihinde kurtarılmıştır. Cumhuriyet döneminde Pasinler’e bağlı bir bucak merkezi olan Horasan, 1954 yılında ilçe yapılmıştır. İlçe ekonomisi büyük .l.üde tarım ve hayvancılığa bağlıdır. Merkez 16 bin 151, köyler 29 bin 436 olmak üzere ilçenin toplam nüfusu 43 bin 806′dır. İlçeye bağlı 77 köy, 10 mahalle bulunmaktadır. İlçenin Erzurum’a uzaklığı 81 km’dir.
Horasan Kaymakamlığı Yavuz Selim Cad. Horasan / Erzurum Tel: 0442 711 30 01 www.horasan.gov.tr
Horasan Belediyesi Tel: 0442 711 42 00 www.horasan.bel.tr
Erzurum’un kuzey ilçelerinden biridir. Tortum, Aziziye ve Pazaryolu ilçeleri, Bayburt, Rize ve Artvin illeriyle komşudur. Çok sayıda medeniyete ev sahipliği yapan İspir, Yavuz Sultan Selim tarafından 1514 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun bir Sancağı haline getirilmiştir. 1. Dünya Savaşı’nda istilaya uğrayan ilçe, 25 Şubat 1918’de kurtarılmıştır. Karadeniz ikliminin görüldüğü ilçe, dağlık bir coğrafi yapıya sahiptir. Kaçkar (3937 m), Mescit (3240 m) ilçenin önemli zirveleridir.Çoruh Vadisi, eko turizm ve doğa sporları merkezi niteliğindedir. İspir Kalesi, Tuğrulşah Camisi, tarihi konakları, buzul gölleri ve doğal güzellikleri ile İspir, kültür ve doğa turizmi potansiyeli ile dikkat çekmektedir. İlçe’de hayvancılık ve arıcılık önemli geçim kaynaklarıdır. İlçe, fasulyesi ile de ünlüdür. İlçe nufusu, 2012 yılı verilerine göre 16 bin 338′dir. İspir’e bağlı 87 köy, 18 mahalle, 2 belde bulunmaktadır.
İspir Kaymakamlığı Abdulkerim Turhan Cad. İspir / Erzurum Tel: 0442 451 30 03 www.ispir.gov.tr
İspir Belediyesi Tel: 0442 451 30 92 www.ispir.bel.tr
Erzurum’un en güneydoğu ucunda bulunan ilçesidir. Hınıs, Karayazı ilçeleri ve Muş ile komşudur. İlçe merkezi Erzurum şehir merkezine 190 km mesafede bulunmaktadır. Karaçoban ilçesinin tarihi M.Ö. 1400 yıllarına dayanmaktadır. Pers ve Bizans egemenliğinde kalan ilçe, 1071 Malazgirt Savaşı sonrası Türk hakimiyetine girmiştir. Osmanlı’nın son döneminde Ruslar tarafından işgal edilen ilçe, Rus ordusunun çekilmesiyle Türkiye topraklarına katılmıştır. 1987 yılından önce Hınıs ilçesine bağlı bir nahiye olan ilçe daha sonra Karaçoban, Gövendik ve Sarıveli isimli birbirine çok yakın üç köyün birleştirilmesi ile ilçe olmuştur.
İlçedeki tarihi ve kültürel değerlerden en önemli olanı Muş beylerinden Alaaddin Bey tarafından 1134 yılında yaptırılan Zernak Kalesi’dir. Ayrıca ilçe merkezinde Sarıveli Mahallesi’nde bulunan Sarıveli Höyüğü de M.Ö. 1400 yıllarına dayanan tarihi ile önemli eserlerden biridir. İlçe merkezi, Murat Nehri’nin önemli bir kolunu oluşturan yöresel ağızla Haftrenk (Yedirenk) olarak anılan Hınıs Çayı’nın doğu-batı yönlü uzanan dar ve uzun alüvyal dolgusu üzerine kurulmuştur. Kuzeyinde Akdağ Masifi (2953 m), güneyinde Akdoğan (Hamurpet) Dağı, (2879 m) ve doğusunda Güzelbaba Dağları (2100m) ile çevrilmiştir. Doğu Anadolu’nun genel iklim karakterlerini arz eden ilçede temel geçim kaynağı hayvancılıktır. İlçenin 2012 yılı nüfus sayımı verilerine göre toplam nüfusu 24 bin 637′tür. Köy sayısı 19, mahalle sayısı 8′dir. İlçeye bağlı 1 belde bulunmaktadır.
Karaçoban Kaymakamlığı Cumhuriyet Cad. Karaçoban / Erzurum Tel: 0442 591 20 06 www.karacoban.gov.tr
Karaçoban Belediyesi Tel: 0442 591 20 03 www. karacoban.bel.tr
Erzurum’un güneydoğusunda yer alan ilçesidir. Horosan, Köprüköy, Tekman, Hınıs, Karaçoban ilçeleri ve Ağrı ile komşudur. İlçedeki yerleşimin tarihi, Aras Nehri civarında Salyamaç, Yolgören ve Çelikli köylerinde bulunan tarihi eserlerden anlaşıldığı üzere M.Ö. 3’ncü yüzyıla kadar gitmektedir. İlçe merkezinin bulunduğu yerdeki ilk yerleşim 1071 Malazgirt zaferinden sonra Alparslan’ın öncülerinden Bayraktar Han tarafından kurulmuştur. Karayazı, 1937 yılında Çullu köyünün bulunduğu yerde kurulmuş, iki yıl sonra Bayraktar Köyü’ne taşınmış ve Karayazı ismini almıştır. Karasal iklimin hakim olduğu ilçede temel geçim kaynağı tarım, hayvancılık ve arıcılıktır. İlçe ters laleleriyle de ünlüdür. 2012 yılı verilerine göre nüfusu 30 bin 731′dir. Köy sayısı 71, mahalle sayısı 4′tür.
Karayazı Kaymakamlığı Cumhuriyet Cad. Karayazı / Erzurum Tel: 0442 541 20 11 www.karayazi.gov.tr
Karayazı Belediyesi Tel: 0442 541 21 74 www.karayazi.bel.tr
Erzurum’un doğusunda yer alan Köprüköy, şehir merkezine 58 km mesafede yer almaktadır. Erzurum – Kars (E-80 karayolu) yolu üzerinde kurulu olup Pasinler ile Horasan arasında yer alan ilçe, Karayazı, Tekman, Pasinler, Narman ve Horosan ile komşudur.Türk Boylarının Anadolu’ya ilk fetih hareketlerinin başladığı 1054-1055 yıllarında Avnik Kalesi’nde bulunan Bizans yöneticilerinden Türkler tarafından satın alınmış olan bir köydür. 1916-1918 yılları arasında Ruslar ve Ermeniler tarafından işgal edilen ilçe, 14 Mart 1918’de yeniden vatan topraklarına katılmıştır. Tipik karasal iklim özelliklerini taşıyan ilçede temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. İlçenin 3 km kadar kuzeyinde çamurlu kaplıca olarak bilinen Deli Çermik bulunmakta ve yaz aylarında mesire alanı olarak da hizmet vermektedir. Tarahi Çobandede Köprüsü, ilçenin önemli tarihi eserlerinden biridir. İlçeye de adını veren köprü, Aras Nehri üzerinde yer almaktadır. 2012 yılı verilerine göre ilçe nüfusu 18 bin 209′dur. İlçenin köy sayısı 38, mahalle sayısı 4′tür. Köprüköy’e bağlı 1 belde bulunmaktadır.
Köprüköy Kaymakamlığı Camiikebir Mah. K.prük.y / Erzurum Tel: 0442 691 2230 www.koprukoy.gov.tr
Köprüköy Belediyesi Şehitler Mah. K.prük.y / Erzurum Tel: 0442 691 2097 www.koprukoy.bel.tr
Erzurum’un kuzeydoğusunda yer alan bir ilçedir. Doğusunda Sarıkamış, batısında Tortum, kuzeyinde Oltu, güneyinde ise Horasan Köprüköy ve Pasinler ilçeleri yer almaktadır. İlçe merkezi Erzurum’a 96 km uzaklıktadır. Yöre, MÖ. 680-655 yıllarında Sakaların daha sonra Araplar ve Bizanslıların, Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra da Türkmen boylarının hakimiyetine girmiştir. Yavuz Sultan Selim Mısır Seferi’nden (1517) dönerken burasını da Osmanlı topraklarına katmıştır. I.Dünya Savaşı yıllarında (1914- 1918) Rusların işgaline uğramıştır. Eski adı İd olan Narman, XIX.yüzyıl sonlarında Tortum kazasına bağlı bir nahiye olarak yönetiliyordu. XX.yüzyılın başlarında kaza yapılmış, 1926’da bucak, 1954 yılında da ilçe konumuna getirilmiştir. Dağlarla çevrili olan ilçenin orta kesimi plato görünümündedir. Narman, yaylaları ile ünlü ilçelerden biridir. Kargapazarı Dağları’nın doruklarında bulunan bu yaylalar, bitki .rtüsü bakımından da çok zengindir. Karasal iklimin hüküm sürdüğü ilçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca ürünler, patates, buğday ve arpadır. Yoldere k.yünde bulunan peri bacaları ve Narman Kanyonu ilçede doğal güzelliği ile dikkat çeken önemli turistik yerlerdir. Ethem Baba Türbesi de ilçe merkezinde bulunmaktadır. İlçenin toplam nüfusu 15 bin 336’dır. İlçede 42 köy, 1 belde, 3 mahalle bulunmaktadır.
Narman Kaymakamlığı Tuzla Mah. Narman / Erzurum Tel: 0442 741 2005 www.narman.gov.tr
Narman Belediyesi Atatürk Cad. Narman / Erzurum Tel: 0442 741 3464 www.narman.bel.tr
Erzurum’un kuzeydoğusunda yer alan Oltu, şehir merkezine 130 km mesafede yer almaktadır. Oltu, Şenkaya, Olur, Tortum, Uzundere, Narman ilçeleri ve Artvin iline bağlı Yusufeli ilçesi ile komşudur. Eski bir yerleşim yeri olan Oltu yöresi Gürcüler ve Bizanslıların egemenliğinde kalmış, 1080’de Emir Saltuk Ahmet tarafından ele geçirilmiş, İran seferi (1548) sırasında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Oltu, 13 Temmuz 1878′de Ruslara bırakılmış, 25 Mart 1918’de kurtarılmıştır. Oltu ve çevresi 17 Mayıs 1920 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümetine katılıncaya kadar bağımsız şuura hükümeti tarafından yönetilmiştir. 1926 yılında da ilçe konumuna getirilmiştir. İlçe merkezinin de içinde bulunduğu Oltu Çayı vadisi dışındaki toprakları engebeli ve dağlık bir arazi yapısına sahiptir. Dağlık kesimlerde sert kara iklimi görülür. İlçe merkezinin de içinde bulunduğu vadi tabanındaki iklim ise Doğu Karadeniz iklimi görülür. İlçenin ekonomisi ticaret, tarım, hayvancılık ve Oltu Taşı işletmeciliğine dayalıdır. İlçede, Arslan Paşa Camisi, Mısri Zinnun Kümbeti, Oltu Kalesi başta olmak üzere çok sayıda eser bulunmaktadır. Toplam nüfusu 31 bin 346’dır (2013). İlçeye bağlı 65 köy ve 7 mahalle bulunmaktadır.
Oltu Kaymakamlığı Oltu Merkez / Erzurum Tel: 0442 816 10 10 www.oltu.gov.tr
Oltu Belediyesi Karabekir Mah. / Erzurum Tel: 0442 816 11 37 www.oltu.bel.tr
Erzurum’un kuzeydoğusunda yer alan bir ilçedir. Şehir merkezine 160 km mesafede yer almaktadır. Olur, Şenkaya, Oltu ilçeleri, Ardahan ve Artvin illeri ile çevrilidir. Yörede bulunan gözetleme kuleleri, kaleler ve kiliseler, buradaki yerleşimin tarihi geçmişi hakkında bilgiler vermektedir. Olur çevresi 93 harbi (1877- 1878) sonunda savaş tazminatı olarak Ruslara bırakılan yörelerden biridir. 28 Mart 1918’de Rus ve ardılı Ermeni işgalinden kurtarılmıştır. 1922 yılında Oltu ilçesine bağlı bucak merkezi, 1958 yılında ilçe konumuna getirilmiştir. İlçenin rakımı yüksek olan kuzey kesiminde karasal diğer kesimlerinde ise Karadeniz iklimi görülür. Dağların yüksek kesimlerinde yaylalar bulunmaktadır.
Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Hayvancılıkta koyun ve sığır besiciliği yapılmaktadır. İlçede sığır soylarının geliştirilmesi amacı ile yapay tohumlama istasyonu kurulmuştur. İlçenin kırsal kesiminde yaygın şekilde dokumacılık yapılmaktadır. Arıcılık da ilçede önemli bir geçim kaynağıdır. Buğday, arpa, patates, elma, dut, kayısı ve ceviz yetiştirilmektedir. İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Vank kilisesi, Yıldızkaya (Kivi) Mağarası, Kotarus kentine ait bazı yapı kalıntılar, gözetleme kuleleri ve koç heykelleri bulunmaktadır. Çataksu köyünde 17. yüzyılda inşa edilmiş bir külliyenin ahşap işlemeleri ile dikkat çeken cami birimi sağlam bir şekilde günümüze ulaşmıştır. Olur’un toplam nüfusu 7 bin 181’dir. İlçeye bağlı 40 köy bulunmaktadır.
Olur Kaymakamlığı Cumhuriyet Cad. Olur / Erzurum Tel: 0442 841 20 07 www.olur.gov.tr
Olur Belediyesi Atatürk Cad. Olur / Erzurum Tel: 0442 841 21 04
Erzurum şehir merkezinin 39 km doğusunda yer almaktadır. K.prük.y, Karayazı, Horasan, Tortum, Narman, Tekman ve Yakutiye ilçeleriyle komşudur. İlçe, Erzurum’un en eski yerleşim yerlerinden biridir. Yöredeki ilk yerleşim M.Ö.4000’e kadar inmektedir. İlçe, Urartular, Kimmerler, İskitler, Roma, Selçuklu, Akkoyunlu ve Osmanlı dönemlerinde önemli bir merkez olmuştur. 18 Eylül 1048 tarihinde, Selçuklular ile Bizanslılar arasında gerçekleşen Pasinler Savaşı ilçe tarihinin önemli bir d.nüm noktasıdır. 1828-1877 ve 1916’da Rusların, daha sonra Ermenilerin işgaline uğrayan ilçe 13 Mart 1918’de kurtarılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Erzurum Merkez Sancağına bağlı bir kaza iken, 1924 yılında ilçe yapılmış ve ismi Pasinler olarak değiştirilmiştir. İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca ürünler, patates, buğday, arpa, yonca, baklagiller ve şeker pancarıdır. Yöreye .zgü alacalı kilim, seccade, ihram, şal ve keçe dokumacılığı da ilçe ekonomisine katkıda bulunmaktadır. Hasan Kale, Ulu Cami, Süleyman Han Camisi, Sivaslı Camisi, Gülperi Hatun Kümbeti, Ferruh Hatun Kümbeti, Alaaddin Ali Türbesi ve Dervişağa Köprüsü ilçede bulunan önemli tarihi eserlerdir. İbrahim Hakkı Hazretleri ve Alvarlı Efe Hazretlerinin makamı da Pasinler’de bulunmaktadır. İlçe termal turizm tesisleriyle de ünlüdür. 56 köy, 1 belde, 15 mahallenin bulunduğu ilçenin toplam nüfusu 31 bin 581’dir.
Pasinler Kaymakamlığı Kasımpaşa Mah. Pasinler / Erzurum Tel: 0442 661 35 03 www.pasinler.gov.tr
Oltu Belediyesi Cumhuriyet Cad. Pasinler / Erzurum Tel: 0442 661 35 84 www.pasinler.bel.tr
Erzurum’un kuzeybatısında yer alan bir ilçedir. Şehir merkezine 125 km mesafede yer almaktadır. İspir, Aşkale ilçeleri ve Rize, Bayburt illeri ile komşudur. Eski adı “Norgah” olup, bu “Yenişehir” veya “Sulak Yer” anlamına gelmektedir. İlçede ilk yerleşimin Milattan önceki dönemlere uzandığı tahmin edilmektedir. İlçede, Roma ve Bizans, Araplar ve Bagratlı Krallığı egemen olmuştur. Bir süre Cenevizlilerin idaresinde kalan Pazaryolu, sonra Selçuklu Türklerinin himayesine girmiş, bilahare Anadolu Selçuklu Beyliklerinden Saltukoğullarına, Kanuni döneminde 1535 yılında Osmanlı İmparatorluğu’na intikal etmiştir. 25 Şubat 1918’de Milli Kurtuluşunu gerçekleştirmiş ve Türk idaresine kavuşmuştur.
Pazaryolu, İspir ilçesine bağlı bir bucak iken, 21 Haziran 1989 tarihinde ilçe statüsüne kavuşmuştur. Çoruh Nehri vadisinde Kaçkar Dağları ile Mescit Dağları arasında yer alan ilçenin geçim kaynağı genellikle gurbetçilik ve çiftçiliktir. Özellikle Çoruh Vadisi’nde ve Çoruh Nehri’ne inen dere yataklarında meyvecilik ve sebzecilik yapılmaktadır. Daha yüksek rakımlı köylerde hayvancılık ön planda yer almaktadır. Pazaryolu yöresi aynı zamanda intansif arıcılık için Türkiye’de bulunan ideal merkezlerinden biridir. Jeolojik yapı, toprak yapısı ve bitki örtüsü yüksek değerde ve kalitede bal üretimi sağlamaktadır. İlçe sınırları içinden geçen Çoruh Nehri’nde rafting ve su sporları yapılmaktadır. İlçede Selçuklulara ve Cenevizlilere ait kale ve hamam gibi eserlere rastlanmaktadır. 35 köy ve 9 mahalle muhtarlığı bulunan ilçenin toplam nüfusu 4 bin 178′dir.
Pazaryolu Kaymakamlığı 21 Haziran Mah. Pazaryolu / Erzurum Tel: 0442 481 20 01 www.pazaryolu.gov.tr
Olur Belediyesi Pazaryolu Merkez, Pazaryolu / Erzurum Tel: 0442 481 21 21 www.pazaryolu.bel.tr
Erzurum’un kuzeydoğusunda yer alan Şenkaya, şehir merkezine 185 km mesafede yer almaktadır. Olur, Narman, Oltu ilçeleri ve Ardahan, Kars illeriyle komşudur. Eski bir yerleşim yeri olan Şenkaya yöresi Gürcüler ve Bizanslılar huküm sürmüş, Saltuklular ile birlikte 11. yüzyıl sonlarında Türk yurdu olmaya balamıştır. Yavuz Sultan Selim, Çaldıran Savaşı sırasında 1514’te Akkoyunlulardan bu yöreyi alarak Osmanlı topraklarına katmıştır. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Rusların, ardından 1917′de Ermeniler işgaline uğrayan yöre, 7 Nisan 1918 tarihinde kurtarılmıştır. Cumhuriyet döneminde Oltu ilçesine bağlı Örtülü bucağının sınırları içerisinde kalan Şenkaya, 1946 yılında ilçe yapılmıştır. Allahuekber Dağlarının batı eteklerinde kurulan ilçe, dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Erzurum’un en ormanlık ilçesidir. Etrafı dağlarla çevrili, kırık bir jeolojik yapıyla birlikte geniş mera ve yaylalara sahiptir. İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık ve ormancılığa dayalıdır. Bardız Kalesi, Bardız Camisi ile Penek Kalesi, Yanıkkaval Kalesi, Evbakan Kalesi kalıntıları bulunmaktadır. İlçe, Bardız Kilimi ile de ünlüdür. İlçenin toplam nüfusu 20 bin 771’dir.67 köyü, 1 beldesi bulunmaktadır.
Şenkaya Kaymakamlığı Vatan Cad. Şenkaya / Erzurum Tel: 0442 861 20 01 www.senkaya.gov.tr
Şenkaya Belediyesi Atatürk Cad. Şenkaya / Erzurum Tel: 0442 861 20 15 www.senkaya.bel.tr
Erzurum’un güneyinde yer alan bir ilçedir. Şehir merkezine 151 km mesafede yer almaktadır. Karayazı, Çat, Pasinler, Hınıs ilçeleri ve Bingöl ili ile komşudur. İlçe tarihi hakkında bilinen ilk bilgiler Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Türkmen boylarının buraya yerleştiğidir. 1517 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Cumhuriyet döneminde Hınıs’a bağlı bir köy iken, 1946 yılında ilçe yapılmıştır. Dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahip ilçenin, çöküntü alanı olan, orta kesimleri platolar oluşturur. Karasal iklimin hüküm sürdüğü ilçede hayvancılık yapılmaktadır. 5 mahallesi, 69 köyü bulunan Tekman’ın toplam nüfusu 28 bin 772’dir.
Tekman Kaymakamlığı İsmetpaşa Mah. Tekman / Erzurum Tel: 0442 561 20 01 www.tekman.gov.tr
Tekman Belediyesi Cumhuriyet Cad. Tekman / Erzurum Tel: 0442 561 20 19 www.tekman.bel.tr
Erzurum’un kuzey kesiminde yer alan Tortum, şehir merkezine 58 km mesafede bulunmaktadır. Narman, Oltu, İspir, Uzundere, Pasinler, Aziziye, Yakutiye ilçeleri ve Artvin ili ile komşudur. İlçenin tarihinde ilk yerleşim MÖ.700’lerin ortalarında göçebe İskitlerle başlamıştır. XI. yüzyılın sonlarında Saltukoğullardan Tortum llgan ve Imadeitin beyler buraya yerleşmiş ve yöreye adını vermiştir. XIX.yüzyılın sonlarında Erzurum’a bağlı bir kaza olarak yönetilmekte idi. Bu kazanın merkezi bugün Artvin ilinin Yusufeli ilçesi sınırlarında yer alan Nihah (Yokuşlu) Köyü’nde idi. Sonradan ilçe merkezi Tortum Çayı Vadisi’nde yeniden kurulmuştur. Topraklarının büyük bir bölümü Karadeniz Bölgesi’ndedir. Engebeli bir arazi yapısına sahip olan ilçe, Deve Dağı, Akdağ, Kargapazarı Dağları ve Mescit Dağları ile çevrilidir. İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Tortum Çayı vadisinde sebze ve meyvecilik yapılmaktadır. İlçede, Tortum Kalesi, Kesik K.prü, Kireçli Köprü, Meryem Ana Kilisesi gibi önemli tarihi eserler bulunmaktadır. 47 köy, 4 beldesi bulunan ilçenin toplam nüfusu 18 bin 819’dur.
Tortum Kaymakamlığı Oltu Cad. Tortum / Erzurum Tel: 0442 761 20 08 www.tortum.gov.tr
Tortum Belediyesi Oltu Cad. Tortum / Erzurum Tel: 0442 761 20 07 www.tortum.bel.tr
Erzurum’un kuzeyinde yer alan bir ilçedir. Şehir merkezine 84 km mesafede bulunmaktadır. Oltu, Tortum ilçeleri ve Artvin ili ile komşudur. Uzundere’de ilk yerleşimin MÖ.3.000’lerde başladığı sanılmaktadır. Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Türkmen boylarından bir grup buraya yerleşmiş ve Saltukoğulları yöreye hakim olmuştur. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı Devleti hakimiyeti altına girmiştir. I. Dünya Savaşı’nda Ruslar ve Ermeniler tarafından işgal edilen ilçe, 16 Mart 1918 tarihinde işgalden kurtarılmıştır. Osmanlı döneminde Azort olan ismi, Cumhuriyet döneminde Uzundere olarak değiştirilmiştir. Tortum ilçesine bağlı bir bucak iken, 1987 yılında ilçe konumuna getirilmiştir. Dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahip ilçede Doğu Karadeniz iklimi hüküm sürmektedir. Ziyaret Tepe (2755 mt.), Tav Dağı (2244 mt.), Murat Tepe (2234 mt.), Kıllı Dağ (2530 mt.) Hergavur Dağı (2835 mt.), Ak Dağlar (3030 mt.) ve Mescit Sıradağları (3238 mt.) ilçenin en önemli yükseltileridir. Yağışlar genellikle ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde görülür. İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır.
Tortum Çayı çevresindeki alanlarda sebze ve meyvecilik, seracılık yapılmaktadır. Vadi içlerindeki mikro klima iklim özelliği sayesinde narenciye üretimi dışında tüm sebze ve meyve üretimi yapılmaktadır. Ayrıca arıcılık ve alabalık üretimi de ilçe ekonomisinde yer almaktadır. Yaylalarda büyük ve küçükbaş hayvan besiciliği yapılmaktadır. Öşvank Kilisesi, Sapaca Kalesi ve Engüzek Kalesi, Tortum Gölü, Tortum Şelalesi ve Yıkıklar ilçedeki başlıca tarihi ve turistik yerlerdir. 10 köyün bağlı bulunduğu Uzundere ilçesinin toplam nüfusu 11 bin 621’dir.
Uzundere Kaymakamlığı Halis Özsoy Cad. Uzundere / Erzurum Tel: 0442 791 20 04 www.uzundere.gov.tr
Uzundere Belediyesi Halis Özsoy Cad. Uzundere / Erzurum Tel: 0442 791 32 95 www.uzundere.bel.tr
