Erzurum'da Yüksek İrtifa Spor Turizmi
Her gelişmiş ülkede olduğu gibi, ülkemizde de sporun yaygınlaşması ve elit yarışmacı sporcuların yetiştirilmesi çok önemlidir. Bu sürecin başarılı yönetilmesi, iyi bir tesis alt yapısının geliştirilmesi ile mümkündür. Erzurum’da yapılan yeni futbol tesisleri Erzurum ve yakın bölgenin futbol alanındaki üretkenliğini artırdığı gibi ülkemizin en önemli kulüplerine de kamp imkânı sağlayabilecek özelliktedir. Bu güzel ilimizde inşa edilen futbol sahası ve kamp tesislerinin ülkemize en üst düzeyde katkı sağlaması dileğiyle emeği geçen herkese bir spor adamı olarak teşekkür ediyorum.
Fatih TERİM
A Milli Takım Teknik Direktörü
Yükseklik hipoksiyasının organizmada meydana getirdiği avantaj sağlayıcı fizyolojik uyumlardan sportif performans elde edilmesidir. Bu alanda ilk ciddi çalışmalar 1968 Meksika Olimpiyatları nedeni ile ele alınmıştır. Mexico City Olimpiyatları’ndan sonra yüksek irtifada yaşayan atletlerin özellikle dayanıklılık sporlarında daha yüksek performans göstermeleri, insanları haklı olarak yüksek irtifa antrenmanı ile performans arasında ilişki kurmaya sevk etmiştir.
Yapılan çalışmalar yüksek irtifanın sağladığı oksijeni az alanlarda yapılan hipoksik (az oksijen) egzersizlerin sporcularda performans ve dayanıklılığı artırıcı yönde etki yaptığını ortaya koymaktadır. İnsan vücudu; irtifası yüksek alanlarda bu yüksekliğe uyum sağlamak adına hemoglobinin artması, alyuvarların çoğalması ve yüksek solunum hızı gibi göstergeleri içeren bir dizi değişikliğe gitmektedir. Başta alyuvar üretiminin artması ile yüksek irtifada vücut oksijen taşıyabilme kapasitesini artırmaktadır.
Yüksek irtifaya vücudu uyumlu hale getirmek alyuvar oranında % 30 – 50 oranında artış anlamına gelmektedir. Bu nedenle uygun yükseklikte yapılan antrenmanlar sonucu sporcuların kan hücresinde, hemoglobin sayısında ve kas dokusundaki enzimlerde artış meydana gelmektedir. Bu artış yüksek ortamda az oksijenle yapılan antrenmanlara bağlıdır.
Uygun yükseklikte ve sürede yapılan yüksek irtifa antrenmanının ardından sporcuda oksijen kullanma kapasitesi ve hemoglobin seviyesi artarak kas dokusunu oksijenli ve oksijensiz ortamlarda dayanıklı hale getirmektedir. Bu antrenman sporcunun daha düşük rakımlarda performansını ve dayanıklılığını artırmaktadır.
Her türden spor branşında antrenörler sporcularından bekledikleri yüksek dayanıklılık ve performansı özellikle sezon başlarında yaptıkları yüksek irtifa hazırlık kamplarında elde etmektedirler.
Yüksek irtifa antrenmanının faydalarından yararlanabilmek için ideal yükseklikler 1800 – 2300 m arasındaki yüksekliklerdir. 1800 m’nin altındaki yükseklikler çok az uyarıcı etki yapmakta, 2800 m üzerindeki yükseklikler ise oksijen yetersizliğine sebep olmaktadır.
Yükseklik antrenmanı için en uygun süre 3-4 haftadır. Antrenmanlar ne kadar sık tekrarlanırsa adaptasyon o kadar çabuklaşır. Bir sezonda birkaç defa tekrarlanabilir. Yükseklik antrenmanlarında, yalnızca 10 günlük bir süre bile (minimal süre) etkili olmaktadır.
Erzurum kent merkezi Türkiye’nin kuzeydoğusunda (41 17 E; 39 55N) 1750 – 3176 m yükseklikleri arasında kurulmuştur.Erzurum yazları serin kışları ise sert bir iklime sahiptir. Yağışlar çoğunlukla kışın kar, ilkbaharda yağmur olarak düşer. Yaz aylarında yağışlı gün sayısı oldukça düşüktür. Sporcu performansını etkileyebilecek yüksek sıcaklık ve nemin bir arada yaptığı etki Erzurum’da hiçbir zaman görülmez. Bunun yanında, sıcak yaz günlerinde öğle saatlerinde bile kuzeydoğu ve doğu yönlü hafif esen serin rüzgârlar insanların sıcaklık streslerini alır.
Biyoklimatik konfor değerleri artık dünyada normal sıcaklık değerleri yerine kullanılmaktadır ve bir alandaki havanın insanlar a.ısından kalitesini ifade etmektedir. Bu değerleri hesaplamada en yaygın kullanılan PET (Physiological Equivalent Temperature) indeksi ile yapılan bilimsel bir .alışmada (Toy 2010), Erzurum’un da i.inde yer aldığı toplam 44 yerleşim yerinde bu değerler hesaplanmış ve Erzurum’un bu a.ıdan gerek insan sağlığı gerekse sporcu performansı a.ısından .ok olumlu .zelliklere sahip olduğu belirlenmiştir.
1995 yılında yapılan bir tez çalışmasında atletlerin Erzurum’da yüksek irtifada antrenman yaptıktan sonra deniz seviyesindeki performansları değerlendirilmiş ve Erzurum’un olumlu özelliklere sahip olduğu bilimsel olarak da kanıtlanmıştır (Doğar 1995).
Erzurum bütün bu özelikleri ile sadece sporculara değil antrenör ve hakem eğitimlerine de oldukça yüksek bir düzeyde hitap edebilmektedir.
Erzurum kent merkezinde (Aziziye ilçesinde) modernize edilmiş termal tesisler ve gerek Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi gerekse Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Hastanesi de sporcu sağlığı açısından uygun altyapıları ile sporcu kampları için hizmet verebilecek durumdadırlar.
Erzurum konaklama imkanları açısından da sporcu kapları sezonu kayak otellerinin düşük sezonuna denk geldiği için fiyat avantajı sunabilmektedir. Sporcuların saha çalışmaları dışında kullanabilecekleri fitness centre, hamam, sauna gibi tesisler bulunmaktadır. Özellikle futbol sahalarının kent merkezinde ve otellere oldukça yakın bir konumda bulunması şehrin önemli bir avantajıdır.
Türkiye Olimpiyat Hazırlık Merkezi
Yetenekli gençleri olimpiyatlara hazırlamak üzere kurulan Türkiye Olimpiyat Hazırlık Merkezleri’nden biri Erzurum’da bulunmaktadır. Erzurum’da boks, atletizm, buz pateni ve kayak dallarında olimpiyatlara sporcu yetiştirilmektedir. Erzurum Olimpiyat Hazırlık Merkezi, Atlama Kuleleri’nde yer almaktadır.
Tarihi 6 – 7 bin yıl öncesine kadar giden tarihi kentte hizmetler sektörü,hayvancılık ve kış turizmi ana faaliyet alanlarıdır. Erzurum’da kış turizmine yönelik kamu eliyle yapılan spor tesislerine ilave olarak özel sektöre ait 5 adet konaklama tesisi de bulunmaktadır.
Bu tesislerin toplam yatak kapasitesi 2000’in üzerindedir. Bu tesislere ilave olarak şehir merkezinde de üç yıldızlı oteller mevcuttur. Erzurum ulusal ve uluslararası çok büyük sportif organizasyonlara başarıyla ev sahipliği yapmıştır (UNIVERSIADE 2011).
Futbol antrenmanları için uygun futbol sahası sayısı bakımından Erzurum’da Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğüne ait Kazım Karabekir Stadyumu’na ilave olarak stat çevresinde ve Aziziye ilçesinde yapılması planlananlarla beraber 9, Atatürk Üniversitesi içerisinde 2 adet olmak üzere toplam 11 adet saha bulunmaktadır. Bununla beraber, Erzurum Büyükşehir Belediyesinin de Palandöken ilçesi sınırları içerisinde yapımına başlanan 5 adet saha bulunmaktadır. Tüm antrenman sahaları UEFA standartlarına sahiptir.
Futbol kulüplerinin yaz ve kış kamplarını organize eden acente temsilcileri, Erzurum’dasahaları inceledi ve Vali Ahmet Altıparmak’ı makamında ziyaret etti. (12.11.2013)
